Sneller en veiliger werken met op afstand bedienbare kortsluiter

22 januari 2024

In onderstaand filmpje zie je hoeveel werk het is om te controleren of er spanning staat op de bovenleiding en om deze vervolgens kort te sluiten. Het is bovendien geen prettig, want soms ook vies werkje én het kost veel tijd. Dat kan anders, dachten ze bij Strukton Rail Nederland. In elk geval voor langdurige projecten. In een innige samenwerking kwamen Strukton Rail Nederland, Dual Inventive, Railtech, Core-Vision en Railcenter tot de uitvinding van een op afstand bedienbare kortsluiter voor de bovenleiding.

“We hebben nu een prototype”, zegt Jorn Sprangers, Business Development Manager bij Dual Inventive. “We nodigen de spoorwereld uit om bij Railcenter in Amersfoort te komen kijken, testen en evalueren. “Zo hopen we tot een definitief concept te komen zodat we eind dit jaar een product op de markt kunnen brengen. We denken dat we met deze op Afstand Bedienbare Kortsluiter – kortweg de ABK – een werkplekbeveiligingsmiddel te hebben waar de spoorwereld blij van wordt.”

Het bij Railcenter geïnstalleerde prototype is de RCI 3000 (Remote Controlled Isolator 3000) en is de eerste variant op het vernieuwende concept van een op afstand bedienbare kortsluiter voor de bovenleiding.

Spanningsloze bovenleiding

Om veilig te kunnen werken aan de bovenleiding moet de spanning vanzelfsprekend worden afgeschakeld. De aannemer die de werkzaamheden uitvoert is primair verantwoordelijk voor het creëren van een veilige werkplek en moet een aantal maatregelen nemen om er zeker van te zijn dat de afgeschakelde bovenleiding spanningsloos is én dat er geen spanning op de bovenleiding kan komen te staan gedurende de werkzaamheden. Dit kan gebeuren door onbedoeld inschakelen van de spanning of het spanning-aarde rijden van elektrisch materieel. Om dit te voorkomen worden er zogenaamde ‘werk-aardes’ aangebracht. Dit is een kortsluitvaste verbinding tussen de bovenleiding en het minus been van het bijbehorende spoor. Deze worden aangebracht volgens een door de werkverantwoordelijke opgesteld plan. Voor complexe werken moeten soms meer dan tien kortsluitverbindingen worden aangebracht.

De nadelen van de bestaande werk-kortsluitverbinding

“De huidige werkmethode kent een fiks aantal nadelen en risico’s”, zegt Eddy Emck, Project Manager en Senior Technisch Specialist bij Strukton Rail Catenary Europe. “De werk-kortsluitverbinding (WK) die nu gebruikt wordt, bestaat primair uit één kabel met twee aansluitingen. De ene aansluiting wordt met behulp van een aardingsstok aan de bovenleiding gehaakt en de andere wordt aan het spoor geschroefd. Deze WK dient vóór en ná elke treinvrije periode (TVP) te worden aangebracht en verwijderd.

De WK is gevoelig voor invloeden van buitenaf die leiden tot beschadiging. Machines rijden regelmatig WK’s kapot. Dit is tevens een groot veiligheidsrisico omdat op het moment dat de beveiliging wegvalt en deze niet wordt opgemerkt of gemeld er gedurende lange tijd groot risico op elektrificatie is van een groep mensen. Bovendien is het aanbrengen van een WK repeterend, zwaar en vies werk dat veel tijd in beslag neemt. Het is ook nog eens risicovol werk omdat er, vaak in het donker, veel kilometers langs het spoor worden afgelegd. Dan bestaat er nog een kans dat de WK in een verkeerde groep wordt ingebracht die nog onder spanning staat. De WK is bovendien diefstalgevoelig.”

Op afstand bedienbare kortsluiter

En dus vond Emck dat daar maar eens iets anders op gevonden moest worden. “Daarbij dacht ik aan een semipermanente WK die op afstand te bedienen en monitoren is”, aldus Emck. “Zeker op werklocaties waar meerdere keren op dezelfde locaties WK’s moeten worden aangebracht zou dit een enorme vooruitgang zijn, qua veiligheid en werkomstandigheden. Zo’n semipermanente ABK zou dan in de eerste TVP van een serie TVP’s kunnen worden aangebracht op alle daarvoor geschikte en/of gewenste locaties en pas na de laatste TVP worden verwijderd. De ABK kan natuurlijk ook geïnstalleerd blijven ten behoeve van regelmatige onderhoudswerkzaamheden. Alleen bij het installeren van de ABK zou dan de ‘ouderwetse’ WK nog te hoeven worden gebruikt. Dat was het idee.”

Hoogste veiligheid voor baanwerkers

Emck bracht vervolgens een aantal partijen bij elkaar om zijn doel te verwezenlijken. Samen met Railtech, Railcenter, Core-Vision en Dual Inventive werd de RCI 3000 ontwikkeld als ABK. Deze RCI 3000 is een semipermanente kortsluitverbinding met daartussen een hoogspanningsschakelaar die via de cloud en met een mobiele telefoon te bedienen en monitoren is.

Het apparaat voldoet aan alle wensen van Emck:

• veilig schakelen (SIL4)
• geschikt voor tijdelijke en (semi)permanente installatie
• op afstand bedienbaar via de MTinfo 3000 cloud via web en mobiele app
• handmatig schakelbaar op locatie door middel van een beveiligde sleutelschakelaar
• constante monitoring van de correcte werking (spanningsloos, detectie kortsluiting, verbindingen, batterijstatus)

Alles wat wordt gemonitord is zichtbaar voor de gebruiker, via de cloud en fysiek via een lamp op de installatie. In geval van afwijkingen wordt de gebruiker gealarmeerd.

Tijd- en kostenbesparingen

Sprangers is blij met het bereikte resultaat. “Met de RCI 3000 kunnen aanzienlijke tijd- en dus kostenbesparingen worden bereikt voor de gebruiker. Het levert meer netto werktijd op en dat zorgt uiteindelijk ook voor kortere TVP’s en dus extra capaciteit op de bestaande spoorinfrastructuur. Daar zullen ProRail en de vervoerders blij mee zijn. En is bovendien noodzakelijk om de Europese doelstellingen van vervoer over het spoor te verwezenlijken. Dat alles is belangrijk, maar nóg belangrijker is dat met de inzet van de RCI 3000 als ABK de hoogste veiligheid voor baanwerkers wordt gegarandeerd.”

Bron: SpoorPro